Kamondo Han'da zaman...

Emine Çiğdem Tugay-Mehmet Selim Tugay, Kamondo Han, İstanbul (2007), 276 sayfa, 21x31cm.
ISBN 978-975-01704 -0-9 Bez ciltli,
ISBN 978-975-01704 -1-6 Karton kapaklı.

Dünyanın evi anlamına gelen Ca mondo adını taşıyan Venedik kökenli musevi aile vaktiyle Osmanlı da emsalsiz bir emlöe2k imparatorluğu kurmuştu. İstanbul, Galata ve Pöe9ra da hanlar, apartmanlar, dükköe2nlar, Boğaz da yalılar, Çamlıca da bağ, Çorlu da çiftlik, Narlı da zeytinlik, Hasköy de okul, Beykoz da fabrika, Alcazar D Amerique tiyatrosu, İstanbul un çeşitli semtlerindekiler yanı sıra Bulgaristan daki arsalar vesaire derken Henri Cartier-Bresson un bir fotoğrafına da konu olan o pek meşhur merdivenler

18. yüzyıldan itibaren İstanbul'daki ticaret hayatında aktif bir rol oynayan Camondo Ailesi mensuplarından Isaac ve Abraham Salomon Camondo (1780/85-1873) kardeşler tarafından 1802 de kurulan Isaac Camondo & Cie. (Isaac Camondo ve Şüreköe2sı) adlı banka, kısa bir süre içinde baş döndürücü bir hızla büyüyerek dönemin itibarlı uluslararası finans kuruluşlarından biri olmuştu. 5 Eylül 1832 de ağabeyi Isaac Camondo'nun vebadan vefatıyla kendisine miras kalan 25 milyon dolar tutarında bir servetin sahibi olarak şirketin başına geçen Abraham Salomon Camondo, I. Camondo ve Şüreköe2sı şirketinin dümenini eline alarak otuz sene boyunca bu yetkiyi kimseyle paylaşmadan şirkete muhteşem bir atılım yaşatmıştı. Yabancı uyruklu olması nedeniyle sahibi bulunduğu banka, verilen borca karşı teminat olarak ipotek konulan gayrimenkullere, borçlular taahhütlerini yerine getiremedikleri zaman doğrudan sahip olamadığından, padişah iradesiyle Abraham Salomon Camondo'ya "başkalarına emsal teşkil etmemek kaydıyla" gayrimenkul edinme hakkı verilmişti.

İstiklöe2l Caddesi'nde Tünel'e doğru yürürken İsveç Konsolosluğu'nun yanından Şahkulu Bostan Yokuşu'ndan Serdar-ı Ekrem Sokağı'na (eski adıyla Yazıcı Sokak), oradan sağa dönüp Galata Kulesi'ne doğru giderken sol kolda Doğan Apartmanı'ndan biraz sonra gelen Kamondo Han (Yazıcı Apartmanı) da bu binalardan biriydi yalnızca Bir tarafı Braunstein Apartmanı ve bir tarafı Doktor Kastro Apartmanı ve bir tarafı Camondo nun haneleri ve dördüncü tarafı Yazıcı Sokağı 1861-1868 yılları arasında bir tarihte Neoklasik üslupta simetrik bir plan şemasıyla inşa edilen Kamondo Hanın mimarı kesin olarak bilinmiyor. Bina, 1881 den evvel olasılıkla 1870-76 yılları arasında bir tarihte Mimar Stampa tarafından, keşif değeri 3500 lirayı geçmediği halde, 7000 lira maliyetle daireli hale getirilmişti. 1889-1921 yılları arasında Kamondo Han da oturduğunu bildiğimiz mimar Gabriel Tedeschi ise 1892/93 yılında Kamondo Hanın Hoca Ali Sokağı na (günümüzde Tatarbeyi Sokağı) bakan cephesinin hemen önündeki iki bloktan oluşan No: 23, 25, 27, 29 numaralı dört evi Kont Moöefse de Camondo nun onayıyla apartman dairelerine çevirerek kiraya verilmesini sağlamıştı. Camondo Ailesi nin sahibi olduğu gayrimenkullerden, Sociöe9töe9 Civile des Immeblues Camondo ya kayıtlı Yazıcı Sokağı No: 42 Pöe9ra adresindeki Kamondo Hanın tarih sayfaları arasından gün ışığına çıkan ilk mukimi olan John Laffan Hanly nin sahibi olduğu The Levant Times and Shipping Gazette in bürosundan, Kamondo Hanı en son terkeden Bay Shu Hung Ting e değin tüm kiracıları ve de hiköe2yeleri Sultanın diş hekimi Hantz von der Heyde, Abidin Dino bunlardan yalnızca ikisi

Emine Çiğdem Tugay ve Mehmet Selim Tugay tarafından kaleme alınan Kamondo Han adlı kitap, çok sayıda bilgi-belge, fotoğraf ve tanıklığın eşlik ettiği Galata, Camondo Ailesi, Kamondo Han, Evvel Zaman İçinde Kamondo Han Mukimleri, 1888 Yılında Camondo Ailesi nin İstanbul daki Gayrimenkullerine İlişkin Not Defteri başlıklı bölümlerinden oluşuyor. Velhasılı Kamondo Han, şahidi olduğu tarihi ve de mukimlerini anlatıyor

***

Emine Çiğdem Tugay-Mehmet Selim Tugay, Kamondo Han, İstanbul (2007)101-103:

[...]

III

KAMONDO HAN

1995 senesi Haziran'ın 9'u... İstiklöe2l Caddesi'nde Tünel'e doğru yürürken İsveç Konsolosluğu'nun hemen yanından, Şahkulu Bostan Yokuşu'ndan Serdar-ı Ekrem Sokağı'na inip sağa döndüğümüzde, Galata Kulesi'ne doğru sol kolda, Doğan Apartmanı'ndan biraz sonra Kamondo Han'ın ahşap yıkım perdesi üzerinde açılan "Kamondo Han Tarafımdan Korumaya Alınmıştır. İstanbul." sergisini geziyoruz, derken ses provaları duyuluyor biraz ileriden. Kamondo Han'ın kapısında kalın demir bir zincir ve üzerindeki kilidi dolayısıyla yıllarca adımlanmış olan mermer koridoru Tatarbeyi Sokağı'na geçit vermiyor bu defa.

Müziğin sesini takip ederek Hoca Ali Sokağı'ndan inip ilk sağdaki Tatarbeyi Sokağı'na girdiğimizde vaktiyle Mösyö Camondo'nun evlerinin bulunduğu arsanın üst setinde, Kamondo Han'ın aydınlatılmış o görkemli cephesinin hemen önünde sahne alan ZeN Grubu'yla karşılaşıyoruz. 4. Galata Şenliği programında ZeN'in adını gören soluğu Kamondo Han'da alıyor! Havanın kararmaya başlamasıyla birlikte konser de başlıyor. "Kamondo Han Tarafımdan Korumaya Alınmıştır!" diyor grubun solisti Murat Ertel, aynı anda Kamondo Han'ın tarihine dair pek çok görüntü civar binaların kör cephelerine yansıyor. 18. ve 19. yüzyılların şahidi Kamondo Han, sahiplerinin mülkiyet haklarını "değerleri yok etme hakkı" olarak kullanmak istemelerine inat, 20. yy'ı da görebilmek umuduyla olanca gücüyle yıkıma direniyor. Derken Doğan Kamuran ve Saz Heyeti'nin sahne almasıyla Roman Gecesi başlıyor tüm coşkusuyla, darbukanın sesini duyan civar hanelerin sakinleri Kamondo Han'a akın ediyorlar adeta. Mahallenin gençlerinden oluşan "Sürpürüz Roma Grubu" bir Roman düğününü canlandırıyor renkli ve kıvrak danslarıyla. 1984 yılında yıktırılan, vaktiyle Mösyö Camondo'nun evleri olan Kamondo-Hoca Ali Han'ın arsası üzerinde, Kamondo Han'ın kucağında zamanın yitip gittiği o tılsımlı gecede, hani sanki metruk Han'ın karanlık pencerelerinden bakan evvel zaman mukimleri de "Kamondo Han Tarafımdan Korumaya Alınmıştır!" diye seslenerek katılıyorlar bu eyleme. Velhasıl Galata'nın tarihi mimari dokusunun yıkılamaz anıtlarından biri olan Kamondo Han, komşusu Hüseyin Katırcıoğlu'nun sesinden dile geliyor aniden ve şahidi olduğu tarihi anlatmaya başlıyor daha fazla zaman kaybetmeden: "Ben... Kamondo Han, yaşadım..."

[...]


***


Kitabevlerinde satışa sunulan Kamondo Han kitabı, dağıtımcısı İlke Basın Yayın'dan da temin edilebilir...

http://www.dr.com.tr/Product.aspx?pid=0000000294905

http://www.ilkekitap.com/pinfo.asp?pid=9369